अष्ट्रेलियाले ‘दाँतमा हतियार’ गर्ने बाटो अपनायो, अमेरिकालाई खुसी, आफैँलाई हानि

अष्ट्रेलियाले अविवेकी निर्णयहरू गरिरहेको छ । अष्ट्रेलियाले गएको मङ्गलबार घोषणा ग¥यो कि उसले अर्को दशकमा रक्षा खर्चमा थप ११ अर्ब अष्ट्रेलियाली डलर (४७.२५ बिलियन) वृद्धि गर्नेछ । यसले ६ हन्टर–क्लास फ्रिगेटहरू, ११ सामान्य–उद्देश्यीय फ्रिगेटहरू, तीन एयर वारफेयर विनाशकहरू र ६ वटा अत्याधुनिक सतह युद्धपोतहरू प्राप्त गर्नेछ, जसमा चालक दलको आवश्यकता हुँदैन ।
अष्ट्रेलियाको नौसैनिक फ्लीटको परिमार्जनले युद्धपोतको सङ्ख्या दोब्बरभन्दा बढी बनाउन चाहन्छ । फलस्वरूप, योजनाले अष्ट्रेलियाले आफ्नो रक्षा खर्चलाई आफ्नो जीडीपीको २.४ प्रतिशतमा पु¥याउनेछ, जुन नाटो सहयोगीहरूले तय गरेको दुई प्रतिशत लक्ष्त्न्दा माथि छ ।
अष्ट्रेलियाले आफ्नो नौसेनाको यो अर्बौँको सुरक्षा खर्च घोषणा गरेपछि, भ्वाइस अफ अमेरिकाले यसलाई ‘चीनको सैन्य र क्षेत्रीय महत्वाकाङ्क्षाको बारेमा क्यानबेरामा बढ्दो असहजता’ भनेर विश्लेषण ग¥यो । अष्ट्रेलियाका वरिष्ठ अधिकारीहरूका अनुसार उन्मत्त विस्तार ‘बढ्दो भू–रणनीतिक अनिश्चितता’ को कारण हो । अष्ट्रेलिया ‘दाँतमा हतियार’ राख्ने एक सैन्य मार्गमा लागेजस्तो देखिन्छ । तर, के यो अष्ट्रेलियाको लागि एक बुद्धिमानी छनोट हो ?
२०२३ मा अउकसमा सामेल भएदेखि जीडीपीमा रक्षा खर्चको अनुपात बढाउँदै अष्ट्रेलियाले लगातार आफ्नो सैन्यशक्ति विकास गर्दै आएको छ । यद्यपि, “यो सुरक्षा खर्च बढोत्तरी वास्तवमा देशको सुरक्षाको मागको बेवास्ता रअष्ट्रेलियाको भूराजनीतिक अवस्थासँग पूर्णतया असङ्गत छ ।” पूर्वी चाइना सामान्य विश्वविद्यालयको अस्ट्रेलियन स्टडीज सेन्टरका निर्देशक चेन होङले ग्लोबल टाइम्सलाई भन्नुभयो ।
चेनका अनुसार भौगोलिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा अष्ट्रेलिया समुद्रले घेरिएको छ र छिमेकी देशहरूसँग तुलनात्मक रूपमा सुरक्षित सम्बन्ध छ । वास्तवमा, यसलाई आफ्नो अवस्थालाई समर्थन गर्न त्यस्तो बलियो सुरक्षा बलको आवश्यकता छैन । “अष्ट्रेलियाको वर्तमान कार्य र कारणहरू गैरजिम्मेवार छन्”, चेनले अगाडि भन्नुभयो ।
अष्ट्रेलिया सरकारले हालैका वर्षहरूमा शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा, कल्याण र अन्य क्षेत्रमा खर्च कटौती गर्दै छ, जबकि रक्षा खर्चमा लगानी बढाउँदै छ । प्राथमिकताहरूमा यो परिवर्तनले अमेरिकालाई खुसी बनाएको छ तर वास्तवमा आफ्नै नागरिकहरूको हितलाई हानि पु¥याएको छ । अष्ट्रेलियाको ठुलो रक्षा खर्चको सबैभन्दा ठुलो लाभार्थी संयुक्त राज्य अमेरिका हो, किनकि तिनीहरू विश्वको सबैभन्दा ठुलो हतियार व्यापारी हुन् र हतियार बेच्न विश्वका प्रत्येक क्षेत्रमा तनाव उत्पन्न गर्नमा भर पर्छन् । अष्ट्रेलियाको बढ्दो सैन्य खरिदलाई अमेरिकाले स्वागत नगरे अरू कसले स्वागत गर्ला ?
क्यानबेराले ठुलो असुरक्षा महसुस गरिरहेको देखिन्छ र चीनलाई सम्भावित खतराको रूपमा बढ्दो रूपमा हेरेको छ । उसले सैन्य क्षमताहरूको निरन्तर विस्तारलाई पछ्याउने निर्णय गरेको छ । यद्यपि, यथार्थमा, अष्ट्रेलियालाई वास्तवमै असुरक्षित बनाउने कुरा भनेको अमेरिकाको रणनीति र ‘अउकस’जस्ता अमेरिकी नेतृत्वको गठबन्धनको चीनविरोधी गुप्त एजेन्डाको अन्धपालना हो ।
अष्ट्रेलियाको लागि चीनको सामना गर्नु धेरै मूर्खतापूर्ण छ । चीन र अष्ट्रेलिया सधैं महत्वपूर्ण साझेदार रहेका छन् । एन्थोनी अल्बानीज सरकार सत्तामा आएदेखि दुई देशबीचको सम्बन्धमा निरन्तर सुधार भइरहेको छ । अष्ट्रेलियाले पश्चिमी मिडियाले विश्लेषण गरे अनुसार चीनको सामना गर्न सैन्यदौडमा लागिरहेको छ कि छैन, चीनलाई सम्भावित प्रतिद्वन्द्वीको रूपमा व्यवहार गर्नु अष्ट्रेलियाको लागि हानिकारक र लाभदायक दुबै छ ।
अष्ट्रेलियाले आफ्नो सैन्य क्षमता बढाउनको लागि ‘राष्ट्रिय सुरक्षा’ को बहानाको रूपमा प्रयोग गरी अमेरिकाको उदाहरण पछ्याउन जारी राख्नु हुँदैन । अष्ट्रेलियाको लागि, नौसेना समग्र आफ्नो सैन्य शक्ति विकास गर्न र अमेरिकी गठबन्धन प्रणालीभित्र आफ्नो स्थिति माथि उठाउने तरिकाजस्तो देखिन्छ । यद्यपि, वाशिङ्गटनसँग क्यानबेराको सहयोगले अष्ट्रेलियालाई जोखिमपूर्ण अवस्थाहरूमा सम्भावित रूपमा उजागर गर्नसक्छ ।
यूएस इन्डो–प्यासिफिक रणनीतिमा प्यादाको रूपमा काम गर्दा अष्ट्रेलियालाई तोपको चाराको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, अन्ततः अमेरिकालाई आर्थिक र राजनीतिक रूपमा फाइदा पुग्छ, जबकि अष्ट्रेलियाले आफ्नो वित्तीय र मानव संसाधनको बलिदान दिन जरूरी हुन्छ, जुन अदूरदर्शी छ ।
यसबाहेक, अष्ट्रेलियाको सैन्यवादी दृष्टिकोणले एसिया–प्रशान्त क्षेत्रमा अवस्थित सन्तुलनलाई बाधा पु¥याउनेछ । “यसले एशिया–प्रशान्त क्षेत्रमा सैन्य दौडको सम्भावना बढाउनेछ र केही हदसम्म यस क्षेत्रका देशहरूबीचको अविश्वास बढाउनेछ”, चाइना इन्स्टिच्युट अफ इन्टरनेसनल स्टडीजका सहायक अनुसन्धान फेलो निंग तुआनहुईले भने । तसर्थ, सैन्यकरण मार्ग अष्ट्रेलियाको लागि एक अदूरदर्शी समाधान हो र यसले क्यानबेरा र सम्पूर्ण एशिया–प्रशान्त क्षेत्रको लागि राजनीति र सुरक्षाको सन्दर्भमा नकारात्मक प्रभाव पार्नेछ ।
एसिया–प्रशान्त क्षेत्र भूराजनीतिको चेसबोर्ड होइन, विकास र सहयोगको गतिशील हुनुपर्छ । यस क्षेत्रको स्थायित्व र समृद्धि सबै क्षेत्रीय राष्ट्रहरूले कदर गर्नुपर्छ । यो अत्यावश्यक छ कि अष्ट्रेलियाले आफ्नो वर्तमान मार्गमा पुनर्विचार गर्नु र क्षेत्रीय तनाव र द्वन्द्वलाई बढावा दिनबाट जोगिनुपर्छ । यो अमेरिकाको रणनीतिक एजेन्डालाई अन्धाधुन्ध पछ्याएर सुरू गर्न सकिन्छ । अष्ट्रेलियाले थप अस्थिरतामा योगदान दिनुको सट्टा यस क्षेत्रमा शान्ति र सहयोगका लागि सक्रिय शक्ति बन्ने प्रयास गर्नुपर्छ ।
अनुवाद : प्रकाश