भर्खरै :

विश्वव्यापी आर्थिक सुशासन सुधार गर्न सी चिन फिङको विचार मनन गरौँ

विश्वव्यापी आर्थिक सुशासन सुधार गर्न सी चिन फिङको विचार मनन गरौँ

चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको १८ औँ राष्ट्रिय महाधिवेशनदेखि नै महासचिव सी चिनफिङले माक्र्सवादी राजनीतिज्ञ, चिन्तक र रणनीतिकारको रूपमा राजनीतिक बुद्धिमत्ता र सैद्धान्तिक साहस देखाउनुभएको छ । नयाँ युगमा चीनको विकास प्रवृत्ति तथा विश्वव्यापी परिदृश्यको गहिरो बुझाइका साथ उहाँले अन्तर्राष्ट्रिय मामिलामा सैद्धान्तिक र व्यावहारिक आविष्कारहरूको शृङ्खला ल्याउनुभएको छ; फलस्वरूप कूटनीतिसम्बन्धी ‘सी चिनफिङ विचारधारा’ स्थापना भएको छ । विश्व आर्थिक सुशासनको प्रवद्र्धन गर्ने सम्बन्धमा सी चिनफिङका महत्वपूर्ण विचारहरू उच्च, व्यापक र गहिरो अन्तरदृष्टिपूर्ण छन् । कूटनीतिमा अभिन्न अङ्गको रूपमा सी चिनफिङ विचारधाराले विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनमा चीनको सक्रिय संलग्नता र नेतृत्वको लागि आधारभूत मार्गदर्शन प्रदान गर्दछ । हामीले कूटनीतिमा सी चिनफिङ विचारलाई पालना गर्नुपर्छ, राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ, आफ्नो शक्तिको सदुपयोग गर्नुपर्छ, दृढ सङ्कल्प र साहस देखाउनुपर्छ, विश्वव्यापी आर्थिक शासन प्रणाली सुधार तथा वृद्धि गर्ने जिम्मेवारी लिनुपर्छ र मानवताको साझा भविष्य भएको समुदाय निर्माण गर्न थप योगदान गर्नुपर्छ ।

विश्वव्यापी आर्थिक शासन सुधारमा सीको विचारलाई बुझ्दा
विगत एक शताब्दीमा विश्वले गहिरो परिवर्तनहरू पार गरिरहेको छ, जसमा शक्ति गतिशीलतामा महत्वपूर्ण परिवर्तनहरू र बढ्दो विश्वव्यापी चुनौतीहरू समावेश छन्, विश्वव्यापी सुशासनलाई सुदृढ पार्ने र विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनमा प्रणालीगत परिवर्तनहरू अगाडि बढाउने दिशामा अघि बढिरहेको प्रवृत्ति छ । महासचिव सी चिनफिङले विश्वव्यापी विकासका बारेमा गहिरो अन्तर्दृष्टि राखेका छन्, वर्तमान प्रवृत्तिहरू बुझेका छन् र विश्वव्यापी छलफलहरूको नेतृत्व गरिरहनुभएको छ । उहाँले विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनमा नयाँ अवधारणा, नयाँ दृष्टिकोण र नयाँ रणनीतिहरूको श्रृङ्खला प्रस्तुत गर्नुभएको छ । यसमार्फत उहाँले विश्वलाई चिनियाँ ज्ञान र दृष्टिकोण योगदान गर्नुहुन्छ, र समकालीन अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धहरूमा सैद्धान्तिक नवप्रवद्र्धनको लागि नयाँ क्षितिजहरू खोल्नुहुन्छ । ऐतिहासिक मिसनहरूलाई हालको प्रवृत्तिसँग मिलाएर, अन्तर्राष्ट्रियतासँग राष्ट्रिय भावना र चीन तथा विश्व दुवैप्रति उत्तरदायित्वको भावनालाई जोडेर, उहाँले महत्वपूर्ण एकता हासिल गर्नुभएको छ जसले विश्वव्यापी शासनमा प्रभावकारी योगदानको मार्गप्रशस्त गरेको छ ।

१. समानता, खुलापन, सहयोग र साझा लाभहरूमा आधारित विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनको दृष्टिकोणलाई प्रवद्र्धन गर्न
महासचिव सी चिनफिङले विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनले समानतालाई प्राथमिकता दिनुपर्ने कुरामा जोड दिनुभएको छ । विकसित विश्व आर्थिक परिदृश्यलाई प्रतिबिम्बित गर्दै उदीयमान बजार तथा विकासशील देशहरूको प्रतिनिधित्व र सहभागिता सुनिश्चित गर्नुपर्दछ । यस्तै अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक सहयोगमा सबै राष्ट्रहरूलाई समान अधिकार, अवसर र नियमहरू प्रदान गर्नुपर्छ । यसको अतिरिक्त निषेध शासन संयन्त्रहरूलाई त्याग्नुको साथै समाजका सबै क्षेत्रहरूबाट सक्रिय सहभागितालाई प्रोत्साहित गर्दै यसले खुलापनलाई अङ्गाल्नुपर्छ । यसबाहेक विश्वव्यापी आर्थिक सुशासन सहयोग, सञ्चार, समन्वय तथा आपसी हित र चासोको आपसी समायोजनद्वारा सञ्चालित हुनुपर्दछ । यसले प्रभुत्व वा ‘शून्य योग परिणाम’ खोज्नुको सट्टा समावेशी सहभागिता र पारस्परिक लाभहरूको वकालत गर्दै साझा लाभहरूको लागि लक्ष्य राख्नुपर्छ । विश्वव्यापी आर्थिक शासनको यो दृष्टिकोणले सबै पक्षहरूको हितलाई ध्यानमा राख्नुको साथै सुधारको आवश्यकतालाई सम्बोधन गर्दै एक व्यापक र सुसङ्गत प्रणाली प्रस्तुत गर्दछ । यसले हालको अन्तर्राष्ट्रिय प्रवृत्तिसँग मेल खान्छ र पुरानो शून्य योग मानसिकता र प्रभुत्ववादी राजनीतिलाई अस्वीकार गर्दछ । यी सिद्धान्तहरूलाई मूर्त रूप दिएर चीनको व्यावहारिक कार्यहरूले विश्व शान्ति र विकासमा सकारात्मक योगदान पु¥याउनुको साथै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायबाट मान्यता र प्रशंसा आर्जन गर्दछ ।

२. आर्थिक भूमण्डलीकरणको स्वस्थ विकासको लागि स्पष्ट सही दिशा निर्माण गर्न
शीतयुद्ध समाप्त भएपछि, आर्थिक भूमण्डलीकरण तीव्र गतिमा विकसित भयो, जसले व्यापारको ठूलो समृद्धि, लगानीको ठूलो सहजता, मानिसहरूको ठूलो गतिशीलता र प्रविधिको ठूलो विकासको नेतृत्व गर्यो । यद्यपि, विशेषगरी कोभिड १९ महामारीको कारण आर्थिक विश्वव्यापीकरणले चुनौतीहरूको सामना गरेको छ । हालका वर्षहरूमा “विश्व खुलापन सूचकाङ्क” मा गिरावट आएको छ, जसले खुलापनको लागि विश्वव्यापी सहमति कमजोर भएको सङ्केत गर्दछ । महासचिव सी चिनफिङले उत्पादनशील शक्तिको विकासका लागि आर्थिक भूमण्डलीकरण आवश्यक रहेको र यसलाई रोक्न नसकिने ऐतिहासिक प्रवृत्ति भएको विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले खुला विश्वव्यापी अर्थतन्त्र निर्माणको वकालत गर्नुका साथै सबै देश र जनताको हितमा आर्थिक भूमण्डलीकरणको मार्गनिर्देशनको महत्वलाई जोड दिनुहुन्छ । खुला विश्व अर्थतन्त्रको निर्माण र सबै देश, सबै तह, सबै समूहलाई यसको लाभ बाँडफाँड गर्न अनुमति दिन आर्थिक भूमण्डलीकरणलाई अँगाल्ने र मार्गदर्शन गर्ने आवश्यकतालाई समय–समयमा जोड दिनुभएको छ । चीन आर्थिक विश्वव्यापीकरणको सक्रिय सहभागी र कट्टर समर्थक हो । सीले भन्नुभयो, “जहाँसम्म चीनको सवाल छ, हामी उच्चस्तरमा व्यापक खुलापनलाई पछ्याउने हाम्रो सङ्कल्पलाई परिवर्तन गर्दैनौं† हामी बाँकी विश्वसँग विकासका अवसरहरू बाँड्ने हाम्रो सङ्कल्पलाई परिवर्तन गर्दैनौं† र हामी सबैका लागि खुला, समावेशी, सन्तुलित र लाभदायक हुने आर्थिक विश्वव्यापीकरणप्रतिको हाम्रो प्रतिबद्धतालाई परिवर्तन गर्दैनौँ ।” उल्लेखनीय रणनीतिक अन्तरदृष्टिका साथ महासचिव सी चिनफिङले विश्व परिस्थितिको सही मूल्याङ्कन गर्नुभएको छ । उहाँले प्रभावकारी रणनीतिहरू बनाइनुका साथै प्रमुख देशको जिम्मेवारी काँधमा राख्ने आफ्नो क्षमता प्रदर्शन गर्नु भएको छ ।

३. साँचो बहुपक्षवादको अभ्यासमा ध्यान केन्द्रित गर्दै
चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको अठारौँ राष्ट्रिय महाधिवेशनदेखि नै महासचिव सी चिन फिङले संयुक्त राष्ट्र सङ्घ, जी २०, एपेक र ब्रिक्सको बैठकलगायत धेरै अवसरहरूमा बहुपक्षीयताको मूल अर्थ र आधारभूत सिद्धान्तहरू र त्यसको लागि अगाडि बढ्ने मार्गलाई विस्तृत रूपमा प्रकाश पारेका छन् । विश्व मामिलाहरू व्यवस्थित गर्न र अन्तर्राष्ट्रिय नियमहरू बनाउन सबै देशहरूले मिलेर काम गर्नुपर्छ भन्ने सीको विश्वास छ । जनताको अपेक्षा र वर्तमान प्रवृत्तिले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा बृहत्तर लोकतन्त्रलाई प्रवद्र्धन गर्ने र साँचो बहुपक्षवादलाई समर्थन गर्ने पक्षमा छन् । निषेध गर्नुको सट्टा हामीले खुलापन र समावेशीतालाई प्राथमिकता दिनुपर्छ । प्रभुत्व खोज्नुको सट्टा हामीले अन्तर्राष्ट्रिय कानून र नियमहरूको पालना गर्नुपर्छ । द्वन्द्वको सट्टा परामर्श र सहकार्यमा केन्द्रित हुनुपर्छ । हामीले परिवर्तनलाई विरोध गर्नुभन्दा पनि आत्मसात् गर्नुपर्छ । बहुपक्षीय संस्थाहरूको अधिकार र प्रभावकारिता सुरक्षित हुनुपर्छ ।
विश्वले एकता वा विभाजन, सहयोग वा टकराव, र न्याय वा आधिपत्यबिचको छनौटको सामना गरिरहेको बेला महासचिव सी चिनफिङले विभिन्न देशहरूमा विद्यमान अनिश्चितता र अस्थिरताको अवस्थामा सकारात्मक उर्जा प्रदान गर्नुका साथै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको लागि अगाडि बढ्ने बाटोमा प्रकाश छरेर ‘विश्वलाई कस्तो बहुपक्षीयता चाहिन्छ र कसरी बहुपक्षीयता अभ्यास गर्ने ?’ जस्ता महत्वपूर्ण प्रश्नहरूको गहिराइमा जवाफ दिनुभएको छ ।

४. संयुक्त निर्माणका लागि ‘बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ’ को महत्व
महासचिव सी चिन फिङले बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) लाई मानवताको भविष्य र चीन तथा विश्व दुवैको विकासको प्रवृत्तिलाई ध्यानपूर्वक विचार गरी सुरु गर्ने महत्वपूर्ण निर्णय गर्नुभएको छ । बीआरआई भूमि र समुद्री मार्गहरू जोड्ने कुरामा केन्द्रित छ र विश्वभरका देशहरूलाई समावेश गर्दछ । विगत केही वर्षहरूमा यसले महत्वपूर्ण र व्यावहारिक नतिजाहरू दिएकोे छ । बीआरआई विश्वव्यापी आर्थिक शासन प्रणालीलाई बलियो बनाउनको लागि र सम्पूर्ण मानवताको साझा भविष्यको साथ समुदाय सिर्जना गर्ने विचारलाई प्रवद्र्धन गर्न महत्वपूर्ण मञ्च बन्न पुगेको छ ।
व्यापक परामर्श, संयुक्त योगदान र साझा लाभहरू बीआरआईले अनुसरण गर्ने सिद्धान्तहरू मात्र नभई पारस्परिक सम्मान, निष्पक्षता र न्याय तथा ‘जीत–जीत’ अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग अवधारणाहरूमा आधारित चीनले सधैँ वकालत गरेको विश्वव्यापी सुशासन दृष्टिकोण पनि हो । बीआरआईको संयुक्त निर्माणले विभिन्न क्षेत्रहरू, विकासका विभिन्न चरणहरूका साथै विभिन्न सभ्यताहरू पार गर्दै, शत्रुताको सट्टा वार्ता, गठबन्धनको सट्टा साझेदारी र देशहरूबिच आपसी सिकाइको विशेषतायुक्त राज्य–राज्यबिच सम्बन्ध निर्माणको नयाँ मार्ग समातेको छ । यसले सम्पदा र नवप्रवद्र्धन, सक्रिय कार्य, भिन्नता जोगाएर साझा आधार खोज्ने र समावेशीतालाई अँगालेको छ जुन विद्यमान अन्तर्राष्ट्रिय प्रणालीमा लाभदायक परिपूरकको रुपमा रहेको छ । बीआरआईले विद्यमान अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्था र अन्तर्राष्ट्रिय नियमहरूमा वृद्धिशील सुधारलाई बढावा दिन्छ । बीआरआईको संयुक्त निर्माण आर्थिक सहयोगमात्र होइन, विश्वव्यापी विकास मोडल र विश्वव्यापी सुशासन सुधार गर्न र आर्थिक भूमण्डलीकरणको स्वस्थ विकासलाई प्रवद्र्धन गर्ने एउटा महत्वपूर्ण माध्यम पनि हो ।
विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनमा सहभागिता जनाउने क्षमता सुधार गर्नमा ध्यान केन्द्रित गर्दै इतिहासलाई फर्केर हेर्दा र वर्तमान विश्वव्यापी प्रवृत्तिहरूलाई विचार गर्दा, विश्वव्यापी आर्थिक शासन प्रणालीमा भएका परिवर्तनहरू अनिवार्य रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यको महत्वपूर्ण पुनर्संरचना र अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक शक्तिमा परिवर्तनका कारण अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थाको ठूलो समायोजन भएको स्पष्ट छ । यी परिवर्तनहरूको पछाडि मुख्य चालक शक्तिको रुपमा उत्पादक शक्तिहरूको निर्णायक भूमिका रहेको छ । तसर्थ, विश्वव्यापी उत्पादक शक्तिहरूको विकास आवश्यकतासँग मिल्दोजुल्दो नयाँ आर्थिक शासन मोडेलको स्थापनालाई गति दिनु आवश्यक छ । यस विकासको लागि मार्गदर्शक सिद्धान्तलाई परिवर्तन गर्र्दै परिस्थितिलाई अनुकूल बनाउने, स्थिर प्रगतिमा ध्यान केन्द्रित गर्ने र तत्काल परिवर्तनको अपेक्षा गर्नुको सट्टा क्रमशः लक्ष्यहरू प्राप्त गर्ने उद्देश्य हुनुपर्छ । हामीले प्रणालीगत रूपमा सोच्ने हाम्रो क्षमतालाई सुधार गर्नुपर्छ, भविष्यका विकासहरू पूर्वानुमान गर्नुपर्दछ र हाम्रो काममा रचनात्मकता हुनुपर्दछ । हाम्रा रणनीतिक निर्णयहरूमा अडिग रहन, हाम्रो समग्र राष्ट्रिय क्षमताहरूलाई बलियो बनाउन र विश्वव्यापी आर्थिक शासन प्रणालीमा भएका परिवर्तनहरू व्यवस्थापन गर्ने हाम्रो क्षमता अभिवृद्धि गर्न महत्वपूर्ण हुन्छ ।

१. अन्तर्राष्ट्रिय स्थितिमा पुग्नको लागि सही विश्व दृष्टिकोण
शताब्दीयौदेखि संसारमा नदेखिएका गहिरो परिवर्तनहरू द्रुत रूपमा विकास भइरहेको छ, जसले हाम्रो समयको निम्ति ठूलो विकास र ठूलो परिवर्तन ल्याइदिएको छ । नयाँ प्राविधिक विकास, औद्योगिक क्रान्ति, शक्ति गतिशीलतामा परिवर्तन, र अपर्याप्त विश्वव्यापी शासन प्रणालीका कारण विश्वव्यापी आर्थिक परिदृश्यले गहिरो परिवर्तनहरू अनुभव गरिरहेको छ । कोभिड–१९ को महामारीले विश्वव्यापी विकासमा बाधा पु¥याएर, आपूर्ति शृङ्खलालाई पुनः आकार दिँदै र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार नियमहरू परिवर्तन गरेर यी परिवर्तनहरूलाई गति दिएको छ । यी चुनौतीहरूलाई ध्यानमा राख्दै, समग्र मानवताको हितलाई प्राथमिकतामा राखेर माक्र्सवादी विश्वदृष्टिकोण अपनाउन महत्वपूर्ण छ । हामीले विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनमा सक्रिय रूपमा सहभागी भई विश्वव्यापी प्रवृत्तिहरूलाई नजिकबाट अनुगमन गर्न र उत्पन्न हुने नयाँ अवसर र चुनौतीहरूको विश्लेषण गर्न आवश्यक छ । यसका लागि अनुकूलनीय रहन र विश्वको विकसित परिस्थितिहरू अनुरूप हाम्रा रणनीतिहरू, नीतिहरू र कार्यहरूलाई निरन्तर समायोजन गर्न आवश्यक छ ।

२.सुशासन परिवर्तनकोे लागि सही ऐतिहासिक परिप्रेक्ष्य
पछाडि फर्केर हेर्दा विगत केही सय वर्षमा देशहरूले एकअर्कासँग अन्तरक्रिया गर्ने तरिका परिवर्तन भएको छ । पहिले, अन्तरक्रिया प्रायः शक्तिशाली देशहरू युद्ध र अन्य देशहरू कब्जाजस्ता चीजहरूमार्फत नियन्त्रण र प्रभुत्वको लागि प्रतिस्पर्धा गर्नेबारे हुन्थ्यो । अब देशहरू प्रायः सँगै काम गर्छन् र सङ्गठनहरूद्वारा तिनीहरूको सम्बन्ध र चासोहरू व्यवस्थापन गर्न बनाइएका नियमहरू पालना गर्छन् । दोस्रो विश्वयुद्ध पछि ब्रेटन वुड्स प्रणाली यसको तीन स्तम्भहरू ट्यारिफ र ट्रेड (GATT), अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (IMF) र विश्व बैङ्क (WB) को साथ देखा प¥यो, जसले विश्वव्यापी आर्थिक सुशासनको लागि संस्थागत रूपरेखा प्रदान ग¥यो र आर्थिक भूमण्डलीकरण तथा विश्व अर्थतन्त्रको समृद्ध विकासलाई बलियो बनाएको छ । २००८ को अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय सङ्कटपछि, विश्वव्यापी आर्थिक सुशासन पश्चिमी नेतृत्वबाट साझा विश्वव्यापी शासनमा सर्दै बिस्तारै अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक सहयोगको लागि मुख्य दब्बु बन्न थालेको छ । हाल, ‘पूर्व बढ्दै छ र पश्चिम घट्दैछ’ तथा ‘दक्षिण बढ्दै छ र उत्तर ओरालो लागेको छ’ को प्रवृत्ति विकास भइरहेको छ, जसले अपर्याप्त प्रतिनिधित्व, समावेशिता र प्रभावकारिताजस्ता विश्वव्यापी आर्थिक शासनका कमजोरीहरूलाई प्रकाश पार्दछ । यस निर्णायक मोडमा हामीले इतिहास चिन्तन क्षमतामा सुधार गर्नुपर्दछ, विश्व इतिहासलाई शासन गर्ने कानूनको बारेमा अन्तर्दृष्टि दिनुपर्छ, समयको प्रवृत्तिप्रति सचेत हुनुपर्दछ, र परिवर्तनको लागि उपयुक्त क्षणलाई सदुपयोग गर्नुपर्दछ, विश्वव्यापी आर्थिक शासन प्रणालीको विकास गर्न उत्प्रेरित हुनुपर्छ ।

३.दृढ रणनीतिक सङ्कल्पको लागि सही चित्र आवश्यक
अभूतपूर्व परिवर्तनहरूका बिचमा चीनको विश्वसँगको सम्बन्ध उल्लेखनीय रूपमा विकसित हुँदै गइरहेको छ र अन्तर्राष्ट्रिय मामिलामा आफ्नो संलग्नतालाई गहिरो बनाउँदैछ । यी परिवर्तनहरूलाईआत्मसात गर्न, विश्वव्यापी परिप्रेक्ष्यमा चीनको शक्तिको लाभ उठाउँदै, घरेलू र विश्वव्यापी गतिशीलता बुझ्न महत्वपूर्ण छ । यसले पारस्परिक लाभका लागि स्वदेशी र अन्तर्राष्ट्रिय प्राथमिकताहरू समन्वय गर्न आवश्यक छ । विश्वव्यापी आर्थिक शासनमा परिवर्तनहरू प्रवद्र्धन गर्न रणनीतिक सङ्कल्प कायम राख्दै आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय बजार, स्रोत र नियमहरूको प्रभावकारी उपयोग गर्न आवश्यक छ । यसले अनुकूल वातावरण सिर्जना गर्न विश्वव्यापी आर्थिक शासनमा सक्रिय रूपमा संलग्न हुँदा घरेलु विकासलाई प्राथमिकता दिन्छ । यसको अतिरिक्त साझा विश्वव्यापी शासनको लागि वकालत गर्ने र खण्डित शासनलाई सम्बोधन गर्नु महत्वपूर्ण हुन्छ । साथसाथै विश्वव्यापी र राष्ट्रिय शासन संरचनाहरू बिचको सकारात्मक अन्तरक्रियालाई प्रवद्र्धन गर्ने व्यापक रणनीतिलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ ।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *