संरा अमेरिकाले विश्व मानव अधिकारप्रति गम्भीर धम्की दिन्छ र त्यसको स्वस्थ विकासमा बाधा पु¥याउँछ

चीनको राज्य परिषद्को सूचना कार्यालयले मे २९ का दिन संयुक्त राज्य अमेरिकामा सन् २०२३ मा भएको मानवअधिकार उल्लङ्घनसम्बन्धी प्रतिवेदन सार्वजनिक ग¥यो । उक्त प्रतिवेदनमा तथ्य र तथ्याङ्कसहित संयुक्त राज्य अमेरिकामा मानवअधिकारको अवस्था बिग्रँदै गएको खुलासा गरिएको छ ।
जातीय भेदभाव, बढ्दो आर्थिक र सामाजिक असमानता, महिला र बालबालिकाको अधिकारको निरन्तर उल्लङ्घन र दस्तावेजविहीन आप्रवासीहरूको हृदयविदारक सङ्घर्ष रहेको संरा अमेरिकामा नागरिक र राजनीतिक अधिकारहरू खोक्रो कुरा भएको प्रतिवेदनले जनाएको छ । यसबाहेक अमेरिकी आधिपत्यले मानवीय सङ्कट सिर्जना गरेको छ ।
संरा अमेरिकाका विभिन्न मानवअधिकार समस्याहरूले आफ्नै मानवअधिकारलाई अनिवार्य रूपमा केहीले मात्र उपभोग गरेको विशेषाधिकारमा परिणत मात्र गरेन, तर विश्व मानवअधिकार उद्देश्यको स्वस्थ विकासलाई गम्भीर रूपमा खतरामा पारेको छ ।
तथ्यहरूले संरा अमेरिकाको मानवअधिकार अवस्थाको सबैभन्दा सही चित्रण प्रदान गर्दछ । देशको मानवअधिकार अभिलेखको मूल्याङ्कन गर्दा कामहरूले बोलीले भन्दा ठूलो स्वरले बोल्छन् ।
२०२३ मा संरा अमेरिकामा बन्दुक हिंसाबाट लगभग ४३,००० मानिसहरूको मृत्यु भएको थियो, प्रतिदिन औसत ११७ मृत्युहरू र कम्तिमा १२४७ को मृत्यु प्रहरी हिंसाको कारण भएको थियो । संरा अमेरिकामा जातीय अल्पसङ्ख्यकहरूले व्यवस्थित, निरन्तर र व्यापक जातीय भेदभावको सामना गर्छन् । संरा अमेरिकामा धनी र गरिबबीचको खाडल सन् १९२९ को महामन्दीपछिकै सबैभन्दा खराब तहमा पुगेको छ । संरा अमेरिकामा महिला र बालबालिकाको अधिकार लामो समयदेखि व्यवस्थित रूपमा उल्लङ्घन भएको छ, लैङ्गिक समानताका लागि संवैधानिक प्रावधानहरू अनुपस्थित छन् ।
तथ्यहरूले पूर्ण रूपमा प्रमाणित गरेको छ कि संरा अमेरिकामा मानव अधिकारसम्बन्धी धारणामा बढ्दो ध्रुवीकरण हुँदैछ । संरा अमेरिकाको राज्य विभागले हालै सार्वजनिक गरेको तथाकथित २०२३ को मानव अधिकार अभ्यास प्रतिवेदनमा संरा अमेरिकाको बारेमा केही नभनेर चीनको आलोचना र विश्वभरका करिब २०० देश र क्षेत्रहरूमा मानवअधिकारको अवस्थाको बारेमा निराधार दाबीहरू गरेको थियो । यो दोहोरो मापदण्डको अर्को मामला हो । संरा अमेरिकाको आधिपत्यवादी, दबदबा र बदमास प्रकृति र यसको स्वार्थ र कपट स्पष्ट देखिएको छ ।
अमेरिकी राजनीति राजनीतिक ध्रुवीकरण र पक्षपातपूर्ण झगडाले ग्रस्त छ, जसले उक्त देशमा मानव अधिकारलाई गम्भीर रूपमा खतरामा पारेको छ ।
अमेरिकी विद्वान फ्रान्सिस फुकुयामाले एउटा लेखमा भनेका छन् कि जब समाजका संस्थाहरू बदलिंदै परिस्थितिमा अनुकूलन गर्न असफल हुन्छन्, तब स्क्लेरोसिस हुन्छ ।
बन्दुक नियन्त्रण, गर्भपतन अधिकार, आप्रवासन र महिला अधिकारजस्ता मुद्दाहरू दुई पक्षहरूबिचको भयङ्कर लडाइँमा बार्गेनिङ चिप्स बन्ने भएकाले संरा अमेरिकामा राजनीतिक ध्रुवीकरण झन् गम्भीर बन्दै गइरहेको छ ।
गडबडीतन्त्रको निरन्तर प्रहसनले अमेरिकी सरकारलाई मानवअधिकारको प्रभावकारी संरक्षण गर्न बाधा पु¥याएको छ, जसले अमेरिकी जनतालाई गहिरो रूपमा निराश तुल्याएको छ ।
अमेरिकी अनुसन्धान र सर्वेक्षण संस्थाहरूका अनुसार अमेरिकी जनताको सरकारप्रतिको विश्वास ऐतिहासिक न्यून स्तरमा पुगेको छ र सन् २०२३ मा १६ प्रतिशतमा पुगेको छ । जनवरीदेखि डिसेम्बर २०२३ सम्ममा बढीमा ८१ प्रतिशत र कम्तीमा ७६ प्रतिशत अमेरिकीहरूले अमेरिकी प्रशासनको काम गर्ने तरिकाप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन् । यसबाहेक ७६ प्रतिशत अमेरिकीहरूले देश गलत दिशामा गइरहेको विश्वास गर्छन् । अमेरिकी लोकतन्त्रले आफ्नो प्रभावकारिताभन्दा बढी देखावा गर्छ र मानव अधिकारलाई बेवास्ता गर्छ, अनिवार्य रूपमा आफ्नो विश्वसनीयता गुमाउनेछ ।
लामो समयदेखि आफूलाई “मानवअधिकार रक्षक” भनी दाबी गर्ने संरा अमेरिकाले आफ्नो मानवअधिकारको कमीलाई पूरा गर्न किन असमर्थ छ ? प्यू रिसर्च सेन्टरको सर्वेक्षणले यस प्रश्नको राम्रो जवाफ दिन्छ । उक्त सङ्गठनका अनुसार, ६५ प्रतिशत अमेरिकी नागरिकहरूले अधिकांश राजनीतिक उम्मेद्वारहरू “आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थ पूरा गर्न” पदको लागि दौडने बताएका छन् ।
यी अमेरिकी राजनीतिज्ञहरूले राष्ट्रिय र सार्वजनिक हितभन्दा पार्टी, निर्वाचन क्षेत्र, स्वार्थ समूह र आफ्नो स्वार्थलाई प्राथमिकतामा राखेर समाजलाई टुक्र्याउनेसम्ममा पनि पुग्छन् । उनीहरूलाई सर्वसाधारण नागरिकको मानवअधिकारको वास्ता छैन ।
दशकौँदेखि, संरा अमेरिकाले प्रभुत्व, एकपक्षीयता र शक्तिको राजनीतिलाई पछ्याइरहेको छ, साथै बल र एकपक्षीय प्रतिबन्धहरूको दुरूपयोग गरेको छ, जसले गम्भीर मानवीय परिणामहरू निम्त्याउँछ ।
ब्राउन युनिभर्सिटीको “कस्ट्स अफ वार” परियोजना वेबसाइटले मे २०२३ मा जारी गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनले देखाएको छ कि अमेरिकाले सेप्टेम्बर ११ आक्रमणपछि विदेशमा “आतङ्कवादविरोधी” अभियान सञ्चालन गरेको आतङ्कवादविरुद्धको थियेटर अफ वारमा कुल मृत्यु हुनेको सङ्ख्या कम्तिमा ४५ लाखदेखि ४७ लाख रहेको छ ।
संरा अमेरिकाद्वारा व्यापक “प्रोक्सी बल” अपरेशनहरूले सामाजिक स्थिरतालाई कमजोर पार्छ र अन्य राष्ट्रहरूको मानव अधिकारको उल्लङ्घन गर्दछ । अन्य देशहरूमा क्लस्टर हतियारहरू जस्तै हतियारहरूको निरन्तर डेलिभरीले क्षेत्रीय तनाव र सशस्त्र द्वन्द्वलाई बढाउँछ, परिणामस्वरूप ठूलो सङ्ख्यामा नागरिक हताहत र गम्भीर मानवीय सङ्कट निम्त्याउँछ ।
गाजामा दशौं हजार नागरिकको मृत्युको लागि संरा अमेरिकाको बेवास्ता र गाजामा तत्काल युद्धविरामको लागि जोड दिने संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय सुरक्षा परिषदको प्रयासलाई बारम्बार भिटो गर्नु भनेको देशको मानवअधिकारको अवहेलना र उनीहरूलाई कुल्चिएको स्पष्ट देखिएको हो ।
मानवअधिकारको रक्षाको भेषमा आधिपत्य खोज्ने संरा अमेरिकाको पाखण्ड लामो समयदेखि खुलेको छ । एक देशले आफ्नो राजनीतिक प्रणालीका आधारभूत त्रुटिहरू र कुप्रथाहरूलाई गम्भीरतापूर्वक जाँच्नुपर्छ र आफ्नो निरासाजनक मानव अधिकार अभिलेखमा आँखा चिम्लिएर “मानवअधिकार प्रवक्ता” भनी अरू देशहरूमा औँल्याउनुभन्दा व्यवहारिक रूपमा मानवअधिकारको संरक्षण गर्नुपर्छ ।
अरू देशको आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेप गर्न बन्द गर्नुपर्छ, अरू देशको मानवअधिकार हनन बन्द गर्नुपर्छ र द्वन्द्व तथा अशान्ति निर्यात बन्द गर्नुपर्छ ।
(झोङ शेङ एक कलमी नाम हो जुन प्रायः पीपुल्स डेलीले विदेश नीति र अन्तर्राष्ट्रिय मामिलाहरूमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्न प्रयोग गर्दछ ।)