दक्षिण चीन सागरमा सीमा असहमति रोप्ने अमेरिकाको प्रयास व्यर्थ हुने निश्चित

भर्खरै सम्पन्न पूर्वी एसिया शिखर सम्मेलन (ईएएस) मा संरा अमेरिकाले फेरि एक पटक दक्षिण चीन सागर मुद्दामा विवाद खडा ग¥यो र सम्बन्धित देशहरू र चीनबिच असहमति छर्न खोज्यो ।
संरा अमेरिकाले बारम्बार क्षेत्रीय देशहरूको इच्छालाई बेवास्ता गरेको छ र दक्षिण चीन सागरमा द्वन्द्व भड्काउने प्रयास गरेको छ । यसले यस क्षेत्रमा विभाजन र द्वन्द्व सिर्जना गर्ने संरा अमेरिकाको तथाकथित ‘इन्डो–प्यासिफिक रणनीति’ को वास्तविक मनसायलाई उजागर गर्दछ ।
ईएएसमा संरा अमेरिकाले एक पटक फेरि आफ्नो पुरानो चालहरू चाल्यो, दक्षिण चीन सागरमा ‘नेभिगेसन र ओभरफ्लाइटको स्वतन्त्रता’ (पानीजहाजको आवतजावत र माथि हवाइजहाज उडाउने स्वतन्त्रता) लाई समर्थन गर्ने आवश्यकतालाई जोड दिँदै तथाकथित दक्षिण चीन सागर मामिलामा मध्यस्थता गर्ने कुरा गरिरहेको छ ।
दक्षिण चीन सागरमा ‘नेभिगेसन र ओभरफ्लाइटको स्वतन्त्रता’ को धारणा मौलिकरूपमा गलत प्रस्ताव हो । अमेरिकी पक्षले दक्षिण चीन सागरमा नेभिगेट वा उडान गर्दा कुन देशको जहाज वा विमानले समस्याको सामना गरेको छ भनेर प्रदर्शन गर्न कुनै प्रमाण स्पष्ट गरेको छैन । त्यो संरा अमेरिका हो जसले ‘नेभिगेसन र ओभरफ्लाइटको स्वतन्त्रता’ को रक्षाको बहानामा आफ्नो सैन्य बलहरू प्रदर्शन गर्दछ र दक्षिण चीन सागरमा सैन्यीकरण गर्दछ, जुन यस क्षेत्रको शान्ति र स्थायित्वको लागि वास्तविक खतरा हो ।
तथाकथित साउथ चाइना सी मध्यस्थता संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय महासन्धि (UNCLOS) लगायत अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको गम्भीर उल्लङ्घन हो र गैरकानुनी र अवैध पनि छ । चीनले यस निर्णयलाई स्वीकार गर्दैन वा मान्यता दिँदैन र यसमा आधारित कुनै पनि दावी वा कार्यहरूलाई अस्वीकार गर्दछ, जुन संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय महासन्धिको अख्तियार र अखण्डतालाई कायम राख्नको लागि वैध उपाय हो ।
संरा अमेरिकाले बारम्बार संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय महासन्धिमा सामेल हुन अस्वीकार गरेको तथ्यले उक्त देशको पाखण्डीपन प्रकट गर्दछ । संरा अमेरिका तथाकथित दक्षिण चीन सागर मध्यस्थताको उक्साउने र पर्दा पछाडिको हेरफेरकर्ता हो र यस गैरकानुनी शासनको बारम्बार अनुमान र शोषणले अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको राजनीतिकरण, ज्यावलीकरण र हतियार बनाउने आफ्नो मनसाय पूर्ण रूपमा प्रदर्शन गर्दछ ।
विगतका वर्षहरूमा चीन र आसियान देशहरूको संयुक्त प्रयासमा दक्षिण चीन सागरको स्थितिले समग्र स्थायित्व हासिल गरेको छ र क्षेत्रीय देशहरूको सम्बन्धित विकासको लागि अनुकूल वातावरण उपलब्ध गराएको छ ।
चीनले शान्तिपूर्ण विकासको बाटोमा अडिग छ र संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय महासन्धिमा हस्ताक्षरकर्ताको रूपमा सधैँ आसियान देशहरूसँग मिलेर दक्षिण चीन सागर सीमा समस्यालाई पारस्परिक सम्मानको आधारमा, संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय महासन्धिलगायतका अन्तर्राष्ट्रिय कानुनहरू र प्रकाशमा उचित रूपमा ह्यान्डल गर्न काम गरेको छ । क्षेत्रको वास्तविक अवस्थाको बारेमा ।
हाल, चीन र आसियान देशहरूले सक्रियरूपमा दक्षिण चीन सागरमा पक्षहरूको आचरण घोषणा (DOC) को कार्यान्वयन गर्दै छन् र दक्षिण चीन सागरमा पक्षहरूको आचरण घोषणामा परामर्शहरू बढाइरहेका छन् । गैर–क्षेत्रीय राष्ट्रका रूपमा संरा अमेरिकाले जानाजानी दक्षिण चीन सागरमा समस्या उत्पन्न गराउँदै क्षेत्रीय देशहरू र चीनबिच असहमति फैलाउने र दक्षिण चीन सागरमा शान्ति र स्थायित्व कायम गर्न चीन र आसियान राष्ट्रहरूको प्रयासलाई बाधा पु¥याउने प्रयास गरिरहेको छ । दक्षिण चीन सागर विवादलाई अहिले संरा अमेरिकाले चीनलाई नियन्त्रण गर्न र दबाउन आफ्नो रणनीतिक प्रयासको निम्ति बहाना बनाइँदै छ ।
अमेरिकी कारबाहीले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका आधारभूत मान्यताहरू उल्लङ्घन गर्छ, क्षेत्रका जनताको इच्छाविपरीत जान्छ र सहयोगको प्रवृत्तिको विरुद्धमा चल्छ । तिनीहरू असफल हुन विनाश छन् ।
ईएएसबाट संरा अमेरिका जानाजानी बैठकको विषयवस्तुबाट विचलित भयो, सहयोगको वातावरणलाई बाधा पु¥यायो र पक्कै पनि कुनै समर्थन प्राप्त गरेन । यसअघि संरा अमेरिकाले उच्च तहमा दाबी गरेको थियो कि अमेरिका र इन्डोनेसियाका रक्षा मन्त्रीहरूले एक संयुक्त वक्तव्य जारी गरी दक्षिण चीन सागरमा चीनको दावीको आलोचना गरेको थियो तर इन्डोनेसियाले चाँडै नै अमेरिकी झूटको पर्दाफास ग¥यो र अमेरिकी घोषणा तथ्यसँग मेल नखाएको स्पष्ट पा¥यो ।
यसअघि पनि यस्तै अवस्था आएका छन् । यसले अमेरिकाको कूटनीतिक झूट र उक्साहटले देशलाई नै बदनाम गराउनेछ भन्ने पूर्ण रूपमा देखाएको छ ।
संरा अमेरिकाले बारम्बार दक्षिण चीन सागर मुद्दालाई बढाएचढाइ गर्दै विभाजन सिर्जना गर्ने र क्षेत्रीय देशहरूलाई पक्ष लिन दबाब दिने प्रयास गरेको छ । यद्यपि, क्षेत्रीय देशहरू यसको नियतबारे राम्ररी सचेत छन् र सामान्यतया अमेरिकी प्रभुत्वमा चेसबोर्डमा प्यादा बन्न चाहँदैनन् ।
इन्डोनेसियाका राष्ट्रपति जोको विडोडोले आसियान देशहरू कुनै पनि देशको प्रोक्सी (छद्म) युद्धका लागि गोटी हुन नसक्ने र महाशक्तिको प्रतिस्पर्धामा संलग्न नहुने बताउनुभयो । आसियान ऐक्यवद्धता र एकता सुदृढ गर्न प्रतिबद्ध छ, उहाँले भन्नुभयो ।
सिङ्गापुरका उपप्रधानमन्त्री लरेन्स वोङ श्युन साईले पनि आसियान सदस्य राष्ट्रहरूले चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाको पक्ष लिन नचाहेको कुरा औँल्याउनुभयो । कुनै निश्चित देशको विकासमा प्रतिबन्ध लगाउने वा त्यस क्षेत्रमा अर्कोको उपस्थिति कम गर्ने कुनै पनि प्रयासलाई सीमित समर्थन हुनेछ, किनभने नयाँ शीतयुद्ध कोही पनि हेर्न चाहँदैन, उहाँले टिप्पणी गर्नुभयो ।
संरा अमेरिकाले क्षेत्रीय देशहरूको आवाजलाई गम्भीरताका साथ सुन्नुपर्छ र विभाजन र द्वन्द्वको माध्यमबाट आधिपत्यवादी स्वार्थ कायम राख्ने कुनै पनि प्रयासको एशिया–प्रशान्त क्षेत्रमा कुनै बजार छैन भन्ने कुरालाई पूर्णरूपमा बुझ्नुपर्छ ।
ईएएसको समयमा, बहुसङ्ख्यक देशहरूले क्षेत्रीय विकासको केन्द्र बनाउने लक्ष्य राख्दै रचनात्मक संवाद र मैत्रीपूर्ण वार्ताका माध्यमबाट सहयोग सुदृढ गर्न वकालत गरेका छन् । अर्कोतर्फ, अमेरिकाले दक्षिण चीन सागरको मुद्दामा आक्रामक हस्तक्षेप गर्दै क्षेत्रीय देशहरूबिच असहमति छर्ने र क्षेत्रीय व्यवस्थालाई बिगार्ने गरेको छ ।
क्षेत्रीय देशहरू संयुक्त राज्य अमेरिकाको खतरनाक नियतविरुद्ध उच्च सतर्क रहेका छन् । सामान्यतया दक्षिण चीन सागरमा शान्ति र स्थायित्वको रक्षा गर्न र क्षेत्रीय शान्ति, विकास र सहयोगलाई संयुक्तरूपमा कायम राख्न प्रमुख भूमिका खेल्ने आशा राख्छन् ।
कूटनीतिक माध्यमबाट असहमति रोप्ने संरा अमेरिकाको प्रयास व्यर्थ हुने निश्चित छ ।
(झोङ शेङ प्रायः पीपुल्स डेलीले विदेश नीति र अन्तर्राष्ट्रिय मामिलाहरूमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्न प्रयोग गर्ने कलमी नाम हो ।)
– पिपुल्स डेली
अनुवाद : आरोही