शान्तिको लागि कहिल्यै ढिलो हँुदैन

युरोपको रक्षालाई सुदृढ बनाउन संरा अमेरिका र गठबन्धनका अन्य भागहरूबाट तुरून्तै सेनाहरू तैनाथ गर्ने नाटोको क्षमतालाई महत्व दिने र सम्मान गर्ने अभ्यास, स्टेडफास्ट डिफेन्डर २०२४, जनवरी २४ मा आधिकारिकरूपमा सुरू गरियो ।
सबै ३१ नाटो सदस्य राष्ट्रहरू र स्वीडेनका लगभग ९०,००० कर्मचारीहरूले सक्रियरूपमा गठबन्धनमा सामेल हुन खोजिरहेका छन्, चार महिना लामो ट्रान्सएट्लान्टिक उपक्रममा भाग लिइरहेका छन्, जुन शीतयुद्धको समयमा १९८८ रिफर्जर युद्धअभ्यासपछि सबैभन्दा ठुलो नाटो सैन्य अभ्यास हो ।
शीर्ष अधिकारीहरूले भनेका छन् कि अभ्यासको उद्देश्य गठबन्धनले रसियासँगको सीमासम्म आफ्नो सबै क्षेत्रको रक्षा गर्न सक्छ भनेर देखाउने लक्ष्य राखेको छ ।
प्रतिक्रियामा रूसी कूटनीतिज्ञहरूले चेतावनी दिएका छन् कि नाटोको ‘जानीजानी उत्तेजनात्मक काम’ ले रूस र नाटो सदस्य राष्ट्रहरूबिच सैन्य द्वन्द्वको जोखिम बढाउन सक्छ, जसले युरोपको लागि ‘दुःखद परिणाम’ निम्त्याउन सक्छ ।
अझ अगाडि रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन आर्थिक र सामाजिक विकासलाई प्रवद्र्धन गर्न जनवरी २५ मा पोल्यान्ड र लिथुआनियाको बिचमा रहेको रूसी उत्खनन कालिनिनग्राद ओब्लास्टमा आइपुगे । युरोपमा रूसको पकड भएकोले, बाल्टिक तटमा रहेको यो रणनीतिक रूपमा महत्वपूर्ण क्षेत्र २०२२ देखि रूसविरूद्ध ईयूको आर्थिक प्रतिबन्धहरूको केन्द्रबिन्दु भएको छ ।
रिपोर्टहरूले सङ्केत गर्दछ कि नाटो देशहरूका धेरै वरिष्ठ अधिकारीहरूले ग्रीष्म २०२५ को सुरूमा, बेलारूस र कालिनिनग्राद बिचका रोलिङ फिल्डहरू, जङ्गलहरू र तालहरूको पातलो आवादी भएको सुवाल्की ग्यापमा रूसी र नाटो सेनाहरूबिच नयाँ द्वन्द्वको सम्भावनाको बारेमा चेतावनी दिएका छन् ।
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले जनवरीको अन्तमा जर्मनीमा एक अन्तर्वार्तामा तेस्रो विश्वयुद्धको जोखिम उठाए । समग्रमा, यस्तो देखिन्छ कि रूस–युक्रेन द्वन्द्व बिस्तारै तर निश्चित रूपमा लम्बिदै छ ।
यद्यपि, यो सम्भव छ कि घटनाहरू फरक तरिकामा प्रकट भइरहेका छन् । लामो समयदेखि रोकिएको शान्ति अन्ततः यस द्वन्द्वमा क्षितिजमा हुनसक्छ जहाँ कोही विजयी हुनेछैन ।
अपेक्षाकृत तटस्थ अडानका साथ हेर्दा द्वन्द्वले पश्चिम र रूस दुवैको उद्देश्य हासिल गर्न असफल भएको छ । संयुक्त राज्य अमेरिकाको नेतृत्वमा पश्चिमले युद्धको पहिलो वर्षमा युक्रेनलाई पर्याप्त सैन्य सहायता र प्राविधिक सहयोग प्रदान गरेको थियो । ‘प्रजातन्त्र र स्वतन्त्रताका मूल्यहरूको रक्षा’ को आडमा युक्रेनलाई रूसलाई नियन्त्रणमा राख्न प्यादाको रूपमा प्रयोग गर्दा, रसियाले कुनै पनि पश्चिमी देशलाई कुनै पनि प्रकारको खतरा नपरोस् भनी सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य धेरै राम्रो हुन सक्छ । तर कडा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धहरूका बाबजुद पनि रूस पछि हटेको छैन ।
त्यसोभए पछिल्ला उद्देश्यहरूको बारेमा के हुन्छ ? रूसले फेब्रुअरी २०२२ मा युक्रेनको पश्चिमा समर्थक सरकारलाई तुरून्तै ध्वस्त पार्ने र नाटोको पूर्वतर्फको विस्तारलाई सुस्त बनाउन थाल्यो । अहिलेसम्म त्यसले पनि गर्न सकेको छैन । हाल, युक्रेनी युद्धभूमिमा दुबै युद्धरत पक्षहरू २,००० किलोमिटर फैलिएको फ्रन्टलाइनमा गतिरोधमा बन्द छन्, कुनै पनि पक्षसँग अर्कोलाई पराजित गर्ने क्षमता छैन ।
यसबाहेक, रूसको सैन्य कारबाहीले नाटोको विस्तारलाई रोक्न सकेको छैन । पुटिन कालिनिनग्राद आइपुगेकै दिन टर्किएले स्वीडेनको नाटोमा प्रवेशलाई आधिकारिकरूपमा अनुमोदन ग¥यो । लिखितरूपमा नाटो सदस्य देशहरूमध्ये, केवल हङ्गेरीले आधिकारिक रूपमा स्वीडेनको पहुँचलाई ढिलोगरी अनुमोदन गरेको थियो ।
हङ्गेरीका प्रधानमन्त्री भिक्टर ओर्बानले यसअघि स्वीडेनको नाटो सदस्यताका लागि आफ्नो देशको समर्थन व्यक्त गरेका थिए ।
आफ्नो भूराजनीतिक सुरक्षाको रक्षा गर्न रूसको प्रयासले, बरू विडम्बनापूर्ण रूपमा, छिमेकी देशहरूबिच असन्तुष्टि पैदा गरेको छ र केही हदसम्म नाटोभित्र एकतालाई बलियो बनाएको छ । फलस्वरूप यो सैन्य गठबन्धनको विस्तारलाई गति दिएको छ । यो सम्भवतः रूसी निर्णय निर्माताहरूले आशा गरेको नतिजा होइन ।
जानकारी भएसम्म यो युद्ध एक अनावश्यक कदम थियो । वार्ता, युद्धविराम र साँचो शान्ति प्राप्त गर्नु सबै सम्बद्ध पक्षहरूका लागि उत्तम सम्भावित परिणामहरू हुन् । युक्रेन र रूस दुवैले ठुलो नोक्सानी बेहोरेका छन् र पश्चिमले यस स्पष्ट गतिरोधमा थप स्रोतहरू लगानी गर्न जारी राख्न सक्दैन । जनवरी २३ मा उदाहरणका लागि, अमेरिकी पेन्टागनले युक्रेनका लागि ‘अहिले’ थप पैसा नभएको घोषणा ग¥यो ।
डच मानवतावादी विद्वान डेसिडेरियस इरास्मस (१४६६–१५३६) ले एक पटक भनेका थिए, “सबैभन्दा हानिकारक शान्ति सबैभन्दा न्यायपूर्ण युद्धभन्दा राम्रो छ ।”
– ग्लोबल टाइम्स अनलाइनबाट
अनुवाद : आरोही