बाथ रोग के हो ? यसलाई कसरी चिन्ने ? के यसको उपचार सम्भव छ ?

बाथ रोगको परिचय
बाथ रोग एउटा पुरानो अटोइमयुन विकार हो । जुन मुख्यरूपमा जोर्नीहरूमा हुन्छ । बाथ रोग शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीले सिनोभियमलाई आक्रमण गर्छ, जसले सुजन निम्त्याउँछ । यसले संयुक्त क्षति र विकृति हुन जान्छ ।
यसले सामान्यतया जोर्नीहरूमा असर गर्छ, जसको अर्थ शरीरका दुबै छेउमा (दुवै हात, घुँडा वा औँलाहरू) संलग्न हुन्छन्, समयको साथमा यसले सर्टिलेज र हड्डीहरूलाई क्षति पु¥याउन सक्छ, जसले जोडीको कार्य कम गर्न सक्छ ।
बाथ रोग पनि धेरै थरीका हुन्छन् । जसमध्ये एउटा रोग भनेको गठिया रोग हो । गठिया रोगले छालासम्बन्धी रोगहरूमा, फोक्सोमा समस्या देखा पर्दछ । बाथ रोग पनि दुई सत्न्दा बढी प्रकारका रोगहरू हुन्छन् । त्यसमध्ये युरिकएसिड पनि बाथ रोगको अङ्ग हो ।
बाथ रोगका प्रमुख विशेषताहरू
१) जोर्नीमा सुजन :
बाथ रोगले जोर्नीको क्षेत्रलाई प्रभावित गर्छ, जसले गर्दा सुजन (सुनिने), दुखाइ र चलाउन गा¥हो हुन्छ ।
२) जोर्नीको कडापन :
प्रायः बिहानको समयमा जोर्नीहरू जकडिएको महसुस हुन्छ र जोर्नी चलाउन गाह्रो हुनसक्छ ।
३) दुखाइ :
जोर्नीमा निरन्तर दुखाइ हुन सक्छ, विशेषगरी जोर्नीहरू चलाउँदा वा कुनै काम गर्दा ।

बाथ रोगका मुख्य प्रकारहरू
१) ओस्टियो आर्थराइटिस :
यो सबैभन्दा साधारण प्रकारको बाथ रोग हो । उमेर बढ्दै गएपछि वा जोर्नीमा बारम्बार दबाबको चोट लागेपछि यसले असर गर्छ । दुखाइ र कडापन हुन्छ ।
२) रथुमेटाइड आर्थराइटिस :
यो एक प्रकारको अटोइम्युन रोग हो जसमा शरीरको इम्युन प्रणालीले आफ्नै जोर्नीहरूमा आक्रमण गर्छ ।
३) गाउट :
यो जोर्नी एक प्रकारको सुजन हो जुन शरीरमा युरिक एसिडको उच्च मात्रामा जमेर जोर्नीमा क्रिस्टलहरू बनाउँछ । गाउट प्रायः खुट्टाका औँलामा दुखाइको रूपमा देखापर्दछ ।
बाथ रोगका लक्षणहरू
१) जोर्नी दुख्ने :
बाथ रोगको मुख्य लक्षण जोर्नी दुखाइ हो । विशेषगरी चल्दा वा जोर्नीमा दबाब पर्ने बेला ।
२) सुजन :
जोर्नीमा सुजन आउन सक्छ जसले गर्दा रातो वा तातो देखिन सक्छ ।
३) जकडिने समस्या :
बिहान उठ्दा जोर्नीहरू जकडिएका महसुस हुने, जसले केहीबेर हिँड्न कठिन सक्छ ।
४) जोर्नीको गति सीमित हुने :
जोर्नी चलाउन कठिनाइ हुने, खुट्टा , हात, घुँडा आदिमा असर पार्ने ।
५) थकाब :
शारीरिक थकान र कमजोरी अनुभव हुने ।
बाथ रोगका उपचारहरू
१) औषधोपचार
क) एन्टिइन्फ्लोमेटरी औषधिहरू :
दुखाइ र सुजन कम गर्न प्रयोग गरिन्छ ।
ख) स्टेरोइड्स :
सुजन र इम्युन प्रणालीको अत्यधिक क्रियाकलापलाई दबाउन सुई वा ट्याब्लेटको रूपमा दिन सकिन्छ ।
ग) रोग परिमार्जन अन्तिरहेउमटिक ड्रक्स :
विशेषगरी बाथ रोगको उपचारमा यो औषधि प्रयोग गरिन्छ । यो औषधिले रोगको प्रगति रोक्न र जोर्नीको क्षति कम गर्न मद्दत गर्छ । उदाहरणहरूः मेथोट्रेक्सेट लेफ्नुनोमाइड ।
घ) बायोलोजिक्स :
डी.एम.ए.आर.डी. ले जस्तै रोगलाई रोक्न मद्दत गर्छ तर यो बढी लक्षित हुन्छ । उदाहणहरू : एटानसेप्ट, इनफ्लिक्सिमाब ।
२) जीवन शैलीमा परिवर्तन
क) व्यायाम :
नियमित व्यायामले जोर्नीको लचिलोपन कायम राख्छ र दुखाइ कम गर्न मद्दत गर्छ । हल्का व्यायाम जस्तैः तैरिनु, पैदल हिँड्नु वा योगा लाभदायक हुन्छ ।
ख) सन्तुलित आहार :
जोर्नीको स्वास्थ्यलाई समर्थन गर्न सन्तुलित आहार आवश्यक हुन्छ । ओमेगा–३ फ्याटी एसिड (जस्तैः माछा, बदाम) ले सुजन कम गर्न मद्दत पु¥याउँछ ।
ग) तौल नियन्त्रण :
अत्यधिक तौलले जोर्नीमा दबाब बढाउँछ विशेषगरी घुँडा र पाखुरामा । तौल घटाउनाले बाथ रोगको लक्षणमा सुधार ल्याउन सक्छ ।
३) फिजियोथेरापि :
फिजियोथेरापि जोर्नीको लचिलोपना शक्ति र गति सुधार गर्न चिकित्सकले विभिन्न थेरापिहरू गर्न सुझाव दिन सक्छन् ।
क) गर्मी वा चिसोथेरापि :
दुखाइ कम गर्न र जोर्नीलाई आराम दिन सकेसम्म गर्मी वा चिसोको थेरापिको प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
ख) सहायक उपकरण :
हिँड्न सजिलो बनाउन छड, वाकर वा अन्य उपकरणहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
जोर्नीको सुरक्षाका लागि विशेष प्रकारका जुत्ता वा जोर्नीलाई समर्थन गर्ने प्रेस पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।