राष्ट्रपति सीको चिनियाँ विशेषतासहितको एजेन्डाले देशको कूटनीतिलाई उपलब्धिको नयाँ चरणमा पु¥याउने

चिनियाँराष्ट्राध्यक्ष सी चिनफिङले तीनवटा प्रमुख घरेलु कूटनीतिक कार्यक्रममा भाग लिनुका साथै चारवटा महत्वपूर्ण विदेश भ्रमण गरी विश्वभरका नेताहरूसँग एक सत्न्दा बढी गहन छलफल गर्नुभएको छ । चिनियाँविशेषतासहितको एजेन्डाले दूरदर्शी, दूरदृष्टि, विजयी सहयोगको ढाँचा र सबैका लागि फाइदा खोज्ने विश्वव्यापी मानसिकता झल्काउँछ ।
मानव विकासको नयाँचौराहामा उभिएको र एक शताब्दीमा नदेखिएका परिवर्तनहरूको सामना गर्दै चीन सबै पक्षहरूसँग साझेदारी गर्दै, समयका लहरहरूलाई दिशानिर्देश गर्दै, आत्मिक निकासलाई समर्थन गर्दै र भव्य मार्गमा अगाडि बढिरहेको छ । इतिहासका विभिन्न मोड र मोडहरूमा चीन मानव जातिको साझा भविष्यसहितको समुदाय निर्माण गर्ने उच्च लक्ष्यतर्फ निरन्तर अघि बढिरहेको छ ।
प्रथम
अन्तर्राष्ट्रिय विद्वानहरूले वर्तमान विश्वव्यापी समस्याहरूलाई बहुमुखी मिश्रित सङ्कट भनेर वर्णन गरेका छन् । युक्रेन सङ्कट, चलिरहेको इजरायल–प्यालेस्टिन द्वन्द्व र सिरियामा अचानक सत्ता परिवर्तन सबै प्रमुख घटनाहरू हुन् । विकास अन्तर र जलवायु परिवर्तनजस्ता दीर्घकालीन चुनौतीहरूलाई अझै प्रभावकारी प्रतिक्रिया चाहिन्छ, जबकि कृत्रिम बुद्धिमत्ता र अन्तरिक्ष अन्वेषणजस्ता नयाँमुद्दाहरू तत्काल दबाबमा छन् । पुराना र नयाँसमस्याहरू एकअर्कासँग गाँसिन्छन् र प्रतिध्वनित हुन्छन्, मानवतालाई अभूतपूर्व चुनौतीहरूको साथ प्रस्तुत गर्दछन्  ।
देशहरू अन्ततः प्रतिद्वन्द्वी हुन् या साझेदार हुन् ? विश्वव्यापी परिदृश्यको विश्लेषण गर्दा, यो बहुध्रुवीयताको नयाँअवस्था हो वा ‘नयाँशीतयुद्ध’ को सम्झना गराउने अनिश्चित अवस्था हो ? मानव सामाजिक विकासको सन्दर्भमा, के हामीले अस्थिरता फैलाउन दिनेछौँ वा हामी विश्वलाई शान्तिपूर्ण विकासको बाटोमा लैजानेछौँ ?
समयका प्रश्नहरूलाई तत्काल जवाफ चाहिन्छ र चीनको दृष्टिकोण लामो ऐतिहासिक चक्रबाट तानिन्छ । राष्ट्रपति सीले बारम्बार सङ्कट र अवसरका साथै विश्वले सामना गर्ने प्रवृत्ति र गतिशीलताको विश्लेषण गरेका छन् । उनले यस शताब्दीको अभूतपूर्व परिवर्तनको सामना गर्दै मानवजातिको साझा भविष्यसहितको समुदायको निर्माण नै विश्वका सबै जनताको लागि अगाडि बढ्ने बाटो हो भनी गहिरो रूपमा व्यक्त गरेका छन् ।
नयाँपरिस्थितिमा शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वका पाँच सिद्धान्तको प्रवद्र्धनमा ध्यान केन्द्रित गर्दै राष्ट्रपति सीले सार्वभौम समानताको सिद्धान्तलाई कायम राख्न, आपसी सम्मानको जग बलियो बनाउन, शान्ति र सुरक्षाको दृष्टिकोणलाई वास्तविकतामा परिणत गर्न, सबै शक्तिहरूलाई एकताबद्ध गर्न आह्वान गर्नुभएको छ । समृद्धि हासिल गर्ने, निष्पक्षता र न्यायको लागि प्रतिबद्ध हुने, खुला एवं समावेशी मानसिकतालाई अँगाल्ने र मानव जातिको साझा भविष्यको साथ समुदाय निर्माणमा नेतृत्व लिन एकसाथ हात मिलाउने कार्य गर्नुपर्छ ।
ऐतिहासिक छलाङगले उज्ज्वल भविष्यको लागि स्पष्ट खाका प्रस्तुत गरेको छ । एउटै डुङ्गाका यात्रुहरूले एकअर्कालाई मद्दत गर्नुपर्छ । आज एउटै ग्रहका बासिन्दाहरूले एकअर्कालाई सहयोग गर्नुपर्छ । हामीले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई वार्ताको माध्यमबाट मतभेदहरू समाधान गर्न र द्वन्द्वबाट माथि उठेर सहयोगको माध्यमबाट एकसाथ मिलेर सौहार्दपूर्ण सहअस्तित्वको सुन्दर संसार निर्माण गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ । चीनको उत्कृष्ट परम्परागत संस्कृतिको समसामयिक मूल्य र विश्वव्यापी महत्वको गहिरो अन्वेषण गरेर राष्ट्रपति सी मानव जातिको साझा भविष्यसहितको समुदाय निर्माणको सारलाई व्याख्या गर्न पूर्वी सभ्यताको बुद्धिको प्रयोग गर्नुहुन्छ । यसले मानव सभ्यताको प्रगतिको लागि एक शताब्दीमा नदेखिने परिवर्तनहरू कुन दिशामा अघि बढ्नुपर्छ भनेर प्रकाश पार्छ ।
दूरदर्शी अन्तर्दृष्टि र अवधारणाले चीनको बढ्दो अन्तर्राष्ट्रिय प्रभाव र अपिललाई प्रदर्शन गरेको छ । चीन र ब्राजिलले साझा भविष्यका साथ चीन–ब्राजिल समुदायको संयुक्त रूपमा निर्माण गर्दै छन्, अझ न्यायपूर्ण संसार र थप दिगो विश्वको लागि मिलेर काम गरिरहेका छन् । चीन र सर्बियाले नयाँयुगमा साझा भविष्यका साथ चीन–सर्बिया समुदायको निर्माण सुरु गरेका छन् र युरोपमा साझा भविष्य भएको समुदायको निर्माणमा सफलता हासिल गरेका छन् । पेइिजिङमा भएको चीन–अफ्रिका सहयोग मञ्चको २०२४ शिखर सम्मेलनले नयाँयुगको साझा भविष्यसहितको सबै मौसमी चीन–अफ्रिका समुदाय निर्माण गर्ने दृढ निर्णय गरेको साक्षीका साथ साझा भविष्यसहितको समुदाय निर्माण गर्ने सहमति छ । सामञ्जस्यपूर्ण सहअस्तित्व र सभ्यताको नयाँक्षेत्र निरन्तर विस्तार हुँदै छ ।
विश्वव्यापी चुनौतीहरूको वरिपरि रहेको वैचारिक कुहिरोलाई स्पष्ट गर्दै चीनले समानता र व्यवस्थामा आधारित बहुध्रुवीय विश्वका साथै विश्वव्यापी रूपमा लाभदायक र समावेशी आर्थिक विश्वव्यापीकरणको वकालत गर्छ ।
एक समान र व्यवस्थित बहुध्रुवीय संसारले विश्वव्यापी व्यवस्थाको भावी दिशाको प्रश्नलाई सम्बोधन गर्दछ ।
प्रभुत्ववादी योजना र ‘नयाँ शीतयुद्ध’ को खतराले विश्वव्यापी अशान्तिलाई बढाइरहेको छ । एक समान र व्यवस्थित बहुध्रुवीय संसारको लागि वकालत गर्नु भनेको महाशक्ति सन्तुलन, ‘साम्राज्यवादी प्रतिद्वन्द्विता, र ‘अराजकता र अव्यवस्था’ सँग बहुध्रुवीयतालाई समान बनाउने पुरानो सोचलाई तोड्नु हो । यसले साना र ठुला सबै राष्ट्रहरूको समानतामा जोड दिन्छ, आधिपत्यवाद र शक्ति राजनीतिको विरोध गर्दछ र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको लोकतान्त्रीकरणलाई प्रवद्र्धन गर्न खोज्छ । यसमा संयुक्त राष्ट्र सङ्घको बडापत्रका उद्देश्य र सिद्धान्तहरू पालना गर्ने, अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका विश्वव्यापी मान्यताहरू पालना गर्ने र साँचो बहुपक्षीयताको अभ्यास गर्ने समावेश छ ।
ग्लोबल साउथको सामूहिक उदय बहुध्रुवीयताको विकासको लागि महत्वपूर्ण शक्ति भएको छ । यस प्रवृत्तिको प्रतिक्रियामा, त्यहाँकेही शङ्का गर्नेहरू, निराशावादीहरू र ज्वारको विरुद्धमा हिँड्नेहरू छन् । राष्ट्रपति सीले चीनको अडानलाई स्पष्ट रूपमा भनेका छन्, “ग्लोबल साउथको सामूहिक उदय विश्वमा भएका ठुला परिवर्तनहरूको स्पष्ट सङ्केत हो ।”
अस्तानामा सम्पन्न शाङ्घाई सहयोग सङ्गठन (एससीओ) को २४औँशिखर सम्मेलन र रूसको कजानमा भएको १६ औँ ब्रिक्स शिखर सम्मेलनदेखि ग्लोबल साउथका नेताहरूसँग द्विपक्षीय सञ्चारमा राष्ट्राध्यक्ष सीले ग्लोबल साउथको बढ्दो प्रवृत्तिका बारेमा छलफल गर्नुभएको छ र त्यसको विस्तृत विवरण दिनुभएको छ । उहाँले ग्लोबल साउथलाई शान्तिको लागि स्थिर शक्ति, खुलापन र विकासको मेरुदण्ड, विश्वव्यापी शासनमा रचनात्मक शक्ति, र सभ्यताहरूबिच आपसी सिकाइको लागि चालक शक्ति बन्न वकालत गर्नुभएको छ । चिनियाँपहलहरूले विश्वव्यापी दक्षिणलाई समयको अग्रपङ्क्रििमा अगुवाइ गर्दै, अझ समान र व्यवस्थित बहुध्रुवीय विश्वको प्रवद्र्धनमा निरन्तर गति दिँदै विश्वव्यापीरूपमा लाभदायक र समावेशी आर्थिक भूमण्डलीकरणले विश्वव्यापी विकास कता गइरहेको छ भन्ने प्रश्नको जवाफ दिन्छ ।
एकपक्षीयता र संरक्षणवादको फैलावटसँगै आर्थिक भूमण्डलीकरणले प्रमुख अवरोधको सामना गरिरहेको छ । विश्वव्यापीरूपमा लाभदायक र समावेशी आर्थिक भूमण्डलीकरणको वकालत गर्नु भनेको भूमण्डलीकरणलाई फिर्ता लिने प्रयासको दृढतापूर्वक विरोध गर्नु र सुरक्षा अवधारणाको दुरूपयोग गर्नु हो । यसको अर्थ राष्ट्रहरूबिच र भित्रका स्रोतहरूको विश्वव्यापी भागबन्डाले गर्दा हुने विकास असन्तुलनलाई सम्बोधन गर्न विशेषगरी विकासशील राष्ट्रहरूको विश्वव्यापी मागलाई प्रतिक्रिया दिनु हो ।
स्थिर र दीर्घकालीन आर्थिक भूमण्डलीकरणलाई प्रवद्र्धन गर्न, बृहत् विकास प्रवृत्तिहरू पहिचान गर्न आवश्यक छ । राष्ट्राध्यक्ष सीले जोड दिनुभयो कि अस्वीकृति र अवरोधका बाबजुद पनि आर्थिक भूमण्डलीकरण सधैँ सामान्य प्रवृत्ति बनेको छ र चालक शक्तिहरू अझै पनि विजयी छन् । उहाँले सबै किसिमको बहानामा आर्थिक सहयोग अवरुद्ध गर्ने र विश्वको अन्तरनिर्भरता तोड्ने प्रयास ब्याकप्याडलिङबाहेक केही नभएको स्पष्ट पार्नुभयो ।
संरक्षणवादको छायाँको सामना गर्दै चीनले सबै पक्षहरूलाई आर्थिक भूमण्डलीकरणले सामना गरेको अस्वीकृति र अवरोधहरूलाई सही रूपमा हेर्नको लागि मार्गनिर्देशन गर्दै खुला विश्वव्यापी आर्थिक प्रणाली निर्माण गर्ने प्रयास गरिरहेको छ ।
आर्थिक भूमण्डलीकरण स्थिर र दिगो हुन सुनिश्चित गर्न, रूपान्तरणको दिशा पहिचान गर्न आवश्यक छ । “हाङचाओदेखि रियोसम्म, हामी एउटै लक्ष्यका लागि काम गरिरहेका छौँ, त्यो हो, साझा विकासको न्यायपूर्ण संसार निर्माण गर्ने” : यो रियो दि जेनेरियोमा भएको जी–२० शिखर सम्मेलनमा चीनको आवाजको मुख्य सन्देश थियो ।
व्यापार र लगानीको सुदृढीकरणदेखि विकास सहयोगलाई अगाडि बढाउने, दिगो विकास हासिल गर्नेदेखि पारिस्थितिक सभ्यताको निर्माणसम्म, खुला, समावेशी र भेदभावरहित अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक सहयोगको वातावरण बनाउनेदेखि बहुपक्षीयतालाई कायम राख्ने उद्देश्यले थप समावेशी, लाभदायक र लचिलो विश्वव्यापी विकास विश्वव्यापी रूपमा साकार पार्ने लक्ष्य लिएको छ । आर्थिक र सामाजिक विकासमा विभिन्न देश, सामाजिकवर्ग र जनताको सहभागिता र लाभ उठाउन सक्ने सुनिश्चित गरेर मात्र आर्थिक भूमण्डलीकरणको लागि थप गतिशील, समावेशी र दिगो नयाँचरणमा प्रवेश गर्न सक्छौँ ।
राष्ट्रपति सीद्वारा प्रस्तावित धेरै विश्वव्यापी पहलहरू मानवताको लागि शान्ति र प्रगतिको प्रवद्र्धन गर्न अनुकूल छन् र चीनको दृष्टिकोण एक महत्वपूर्ण शक्ति बनेको छ जसले बिस्तारै धेरै मानिसहरूलाई एकताबद्ध र परिचालन गरिरहेको छ – यो अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका साझा भावनाहरू हुन्
द्वितीय
बहुपक्षीय शिखर सम्मेलनदेखि द्विपक्षीय अन्तरक्रियासम्म चीनले शान्ति, विकास, सहयोग र पारस्परिक लाभको झण्डालाई उच्च राखेको छ† अन्य देशहरूसँग साझा आधारलाई विस्तार गर्दै आएको छ र विश्व शान्ति र मानवताको साझा प्रगतिको प्रवद्र्धन गर्ने प्रयास गरिरहेको छ ।
विश्वले सामना गरिरहेको अस्थिरता र अनिश्चिततालाई कम गर्न प्रमुख देशहरूले एकअर्कासँग मिल्ने सही बाटो खोज्नुपर्छ । प्रमुख देशहरूबिचको अन्तरक्रियामा चीनले सहयोग प्रवद्र्धन गर्न र जिम्मेवारीलाई जोड दिन्छ । यो सधैँ धेरै कार्य गर्न र थप सकारात्मक परिणामहरूको लागि प्रयास गर्न, प्रमुख–देश प्रतिस्पर्धा र भिडन्तको स्पष्ट रूपमा विरोध गर्न र अन्य प्रमुख देशहरूसँग राम्रो अन्तरक्रियालाई प्रवद्र्धन गर्न सधैँ तयार छ ।
चीन–रूस सम्बन्ध आजको युगमा प्रमुख देशहरूबिचको मैत्रीपूर्ण आदानप्रदानको उदाहरण हो । यो वर्ष चीन र रूसबिच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको ७५ औँ वार्षिकोत्सव हो । राष्ट्रपति सी चिनफिङ र राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले यस वर्ष तीनपटक भेट गरेका छन् र दुई देशहरूबिचको सम्बन्ध बढ्दो परिपक्व र स्थिर हुँदै गइरहेको छ, प्रमुख स्वतन्त्रता र लचिलोपन प्रदर्शन गर्दै द्विपक्षीय व्यापक रणनीतिक समन्वयलाई अझ गहिरो बनाउन रणनीतिक मार्गदर्शन प्रदान गरेका छन् । द्रुतरूपमा परिवर्तन भइरहेको र अशान्त अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यको बिचमा, चीन र रुसबीचको गहिरो र दिगो मित्रता परिवर्तन हुनेछैन, न त विश्व र जनताका लागि प्रमुख देशहरूको रूपमा उनीहरूको जिम्मेवारीको भावना परिवर्तन हुनेछ । विकास र पुनरूत्थानको लागि तिनीहरूको आपसी समर्थन, साथै विश्वव्यापी रणनीतिक स्थिरता कायम राख्न तिनीहरूको अटुट प्रयास कमजोर हुनेछैन ।
स्वस्थ र अधिक स्थिर चीन–युरोप सम्बन्धले दुवै पक्षको आधारभूत हितलाई पूरा गर्दछ र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको अपेक्षाहरू अनुरूप पङ्क्तिबद्ध गर्दछ । मे महिनामा राष्ट्रपति सीको ऐतिहासिक युरोप भ्रमणले चीन–फ्रान्स सम्बन्धको नयाँअध्यायको रूपरेखा प्रस्तुत गरेको छ र चीन–सर्बिया र चीन–हङ्गेरी सम्बन्धमा नयाँप्रगतिलाई बढावा दिएको छ । विभिन्न बहुपक्षीय र द्विपक्षीय अवसरहरूमा राष्ट्रपति सीले बेलायत, जर्मनी, स्पेन र इटालीलगायत युरोपेली देशका नेताहरूसँग गहिरो सञ्चारमा संलग्न भएका छन् । युरोप चीनको आधुनिकीकरणको प्रयासमा महत्वपूर्ण साझेदार हो र दुवै पक्षले आफ्नो सम्बन्धको लागि रणनीतिक दृष्टिकोण र दीर्घकालीन दृष्टिकोण अपनाउनुपर्छ । यसले पारस्परिक सम्मान, भिन्नताको सम्मान गर्दै साझा आधार खोज्ने, आपसी सिकाइ र जीत–जीत सहयोगलाई पछ्याउने समावेश गरेको छ । एकअर्कालाई साझेदारको रूपमा हेरेर, संवाद र सहयोगलाई सुदृढ गर्दै र द्वन्द्व तथा मतभेदलाई सही ढङ्गले सम्बोधन गरेर चीन र युरोपले पारस्परिक विकास र विश्वलाई फाइदा पु¥याउन सक्छन् ।
चीन–अमेरिकाको दिशा सम्बन्ध मानवताको भविष्यको लागि महत्वपूर्ण छ । चीन र अमेरिकाबिचको सान फ्रान्सिस्को भिजन’ कार्यान्वयनमा भएको प्रगतिले दुई पक्षबिचको सहकार्यले धेरै महत्वपूर्ण र सकारात्मक परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ भन्ने स्पष्ट देखाउँछ । हाल चीन–अमेरिका सम्बन्ध नयाँनिर्णायक मोडमा पुग्छ । राष्ट्रपति सीले राष्ट्रपति जो बाइडेनसँग वार्ता गर्नुभयो र नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई बधाई दिनुभयो । उहाँले चीन–अमेरिकाको लागि सात बुँदा उल्लेख गर्नुभयो । उहाँले सम्बन्ध र ताइवान प्रश्न, लोकतन्त्र र मानव अधिकार, चीनको मार्ग र प्रणाली र चीनको विकास अधिकार चीनका लागि चार रातो रेखाहरू हुन् भनेर दोहो¥याउनुभयो । जसलाई चुनौती वा पार गर्नुहुँदैन, जसले अमेरिकाप्रति चीनको नीतिको स्थिरता र निरन्तरतालाई चित्रण गर्छ साथै चीनको रणनीतिक संकल्प र फराकिलो सोचको प्रदर्शन गर्दछ । चीनले पारस्परिक सम्मान, शान्तिपूर्ण सहअस्तित्व र चीन–अमेरिकाको व्यवस्थापनमा जीत–जीत सहयोगका सिद्धान्तहरू पालना गर्छ । सम्बन्ध र विश्वमा निश्चितता र सकारात्मकता सञ्चार गर्दै यस ग्रहका दुई ठुला देशहरूका लागि सही बाटो खोज्न अमेरिकासँग काम गर्न इच्छुक छ ।
आधुनिकीकरणतर्फ ग्लोबल साउथ विकासशील देशहरूको सामूहिक यात्राले मानव सभ्यताको विकासमा अभूतपूर्व उपलब्धिको रूपमा विश्व इतिहासमा महत्वपूर्ण प्रगतिको प्रतिनिधित्व गर्दछ । आधुनिकीकरणको मार्गमा चीन र ग्लोबल साउथ राष्ट्रहरूले शान्तिपूर्ण विकास, पारस्परिक लाभकारी सहयोग र साझा समृद्धिको प्रवद्र्धन गर्न एकअर्कालाई सहयोग र सहयोग गरिरहेका छन् ।

क्रमशः