विश्वका सर्वाधिक धनी १ प्रतिशतले अति गरिबको भन्दा ५० गुणा बढी प्रदूषण फैलाए ः विश्लेषण

पेरिस, ५ असोज (एएफपी) । विश्वका सबैभन्दा धनी एक प्रतिशत मानिसले गर्ने कार्बन प्रदूषण विश्वका सबैभन्दा गरीब करिब ३ अर्ब १० करोड जनसङ्ख्याले गर्ने प्रदूषणभन्दा दोब्बर रहेको एक अध्ययनले देखाएको छ ।
पछिल्लो समय कोराना भाइरस महामारीका कारण कार्बन उत्सर्जनमा तीव्र गिरावट आए पनि यस शताब्दीमा पृथ्वी धेरै डिग्रीसम्म तातो हुने गतिमै अग्रसर देखिएको छ । गरिब तथा विकासशील देशहरूमा प्राकृतिक प्रकोप र विस्थापनको खतरा बढेको छ ।
अक्सफामको नेतृत्वमा गरिएको एक विश्लेषणले सन् १९९० देखि २०१५ को बीचमा वार्षिक कार्बन उत्सर्जन ६० प्रतिशतसम्म बढेको अवस्थामा पृथ्वीको कुल कार्बन बजेटको एकतिहाइ हिस्सा धनी राष्ट्रको पोल्टामा रहेको देखाएको छ ।
कार्बन बजेट भनेको विनाशकारी तापमान अवश्यम्भावी वृद्धि हुनअघि मानव जातिले उत्पन्न गरेको हरितगृह ग्यास उत्सर्जनको सीमा हो ।
केबल ६ करोड ३० लाख मानिस अर्थात् एक प्रतिशतले सन् १९९० यता कुल कार्बन बजेटको नौ प्रतिशत हिस्सा ओगटेका थिए ।
स्टकहोम वातावरण इन्स्टिच्युटले अक्सफामका लागि गरेको उक्त अध्ययन विश्लेषणले कार्बन असमानता लगातार बढेको देखाएको छ । विश्लेषणले एक प्रतिशतको उत्सर्जनको वृद्धिदर विश्वका अति गरिब आधाभन्दा बढी मानिसको भन्दा तीन गुणा बढी देखिएको जनाएको छ ।
नीति, वकालत तथा अनुसन्धान प्रमुख टीम गोरले एएफपीलाई भन्नुभयो, “चरम आर्थिक असमानता हाम्रो समाजमा विभाजनकारीमात्र होइन, यसले गरीबी न्यूनीकरणको दरलाई पनि सुस्त बनाउने गर्दछ ।”
सन् २०१५ को पेरिस जलवायु सम्झौताले मुलुकहरूलाई वैश्विक तापमान वृद्धिलाई ‘पूर्व–औद्योगिक स्तर’ भन्दा दुई डिग्री सेल्सियसभन्दा तल झार्न प्रतिबद्ध बनाएको छ ।
तर, त्यस बेलादेखि नै उत्सर्जन निरन्तर बढिरहेको छ । धेरै विश्लेषणहरूले चेतावनी दिएका छन् कि हरित विकासलाई पूर्ण प्राथमिकता नदिएसम्म कोभिड–१९ का कारण प्रदूषणमा आएको कमीलाई जोगाएर राख्न नसकिने बताएका छन् ।
हालसम्म केबल १ डिग्री सेल्सियस विश्व तापमान बढेकै अवस्थामा पनि पृथ्वीका विभिन्न भागमा वनडढेलो, सुख्खा र समुद्री सतह बढेका कारण ठूल्ठूला आँधीबेहरी देखिएको छ ।
गोरले सरकारहरूले कोभिड–१९ को विषम परिस्थितिमा जलवायु परिवर्तन र असमानताका दुईवटा चुनौतीहरूलाई सामना गर्न विशेष पुनरुत्थान योजना अघि बढाउनुको विकल्प नरहेको बताउनुभयो ।
“यो स्पष्ट भइसकेको छ कि विगत २०–३० वर्षको अवधिमा अपनाइएको आर्थिक वृद्धिको असमान ढाँचाले विश्वका सबैभन्दा गरीब आधा जनसङ्ख्याले फाइदा लिन सकेका छैनन्,” उहाँले भन्नुभयो ।
‘आर्थिक विकास र जलवायु सङ्कटबीच हामीले कुनै एउटा छान्नु पर्दछ भन्ने गलत मान्यता जबरजस्ती स्थापित गर्न खोजिएको छ, जुन दुर्भाग्यपूर्ण हो ।’
अक्सफामको प्रतिवेदनमाथि टिप्पणी गर्दै अफ्रिकी मुलुक चाडकी वातावरणीय अभियन्ता हिन्डो ओमारु इब्राहिमले आर्थिक समानतालाई प्राथमिकता नदिई जलवायु परिवर्तनलाई मात्र सम्बोधन गर्न नसकिने बताउनुभयो ।