नाटोलाई रक्षा खर्च बढाउने सम्झौता गर्न अमेरिकाको दबाब

ब्रसेल्स, २२ जेठ (एएफपी) । अमेरिकी रक्षामन्त्री पिट हेग्सेथले बिहीबार नाटोलाई यस महिनाको अन्त्यमा हुने शिखर सम्मेलनमा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई सन्तुष्ट पार्न सक्ने रक्षा खर्च बढाउने सम्झौतामा सहमत हुन दबाब दिनुभएको छ ।
ट्रम्पले गठबन्धनका सदस्यहरूलाई नेदरल्यान्ड्समा जुन २४–२५ मा हुने बैठकमा रक्षा बजेट आफ्नो कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को पाँच प्रतिशतसम्म बढाउन सहमत हुन माग गर्नुभएको छ ।
नाटो प्रमुख मार्क रुटले सन् २०३२ सम्ममा सैन्य खर्चमा कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को तीन दशमलव पाँच प्रतिशत र पूर्वाधारजस्ता सुरक्षा क्षेत्रमा एक दशमलव पाँच प्रतिशत खर्च गर्ने सम्झौताको प्रस्ताव राख्नुभएको छ ।
हेग्सेथले ब्रसेल्समा नाटोका समकक्षीहरूसँगको बैठकको सुरुमा भन्नुभयो, “हामी यहाँ राष्ट्रपति ट्रम्पले सुरु गरेको कामलाई जारी राख्न आएका छौँ, जुन यो गठबन्धनमा पाँच प्रतिशत रक्षा खर्च गर्ने प्रतिबद्धता हो, यो हेगमा हुने शिखर सम्मेलनबाट नै हुनुपर्दछ भन्ने हामी सोच्दछौँ । हाम्रो फोकस यही हो । पाँच प्रतिशत, विश्वसनीय र सक्षम सेनाहरूसँग लड्नुहोस् र त्यसपछि नाटो आफ्नो मुख्य मिसन, महाद्विपीय रक्षामा केन्द्रित छ भनेर सुनिश्चित गर्नुहोस्, जहाँ यसको तुलनात्मक फाइदा अवस्थित छ ।”
रुट हेगमा हुने शिखर सम्मेलनका लागि सम्झौता सुरक्षित गर्ने बाटोमा देखिनुहुन्छ भन्ने धेरै कूटनीतिज्ञले बताएका छन् तर केही सहयोगीहरू अझै पनि यस्तो स्तरको खर्चमा प्रतिबद्ध हुन हिच्किचाइरहेका छन् ।
“म साँच्चै, पूर्णतया, सकारात्मकरूपमा विश्वस्त छु कि ३२ जनासँगको शिखर सम्मेलनमा जब रक्षा खर्चमा साँच्चै ठुलो वृद्धिको कुरा आउँछ हामी एउटा सम्झौतामा पुग्नेछौँ,” नाटो प्रमुखले बुधबार भन्नुभयो ।
सबैभन्दा बढी अनिच्छा देखाउने स्पेन हो । स्पेन यस वर्षको अन्त्यसम्ममा मात्र नाटोको हालको लक्ष्य जीडीपीको दुई प्रतिशत पुग्न तयार छ ।
अन्य देशहरूले पनि समयसीमा लामो बनाउने र मुख्य रक्षा खर्च प्रत्येक वर्ष शून्य दशमलव दुई प्रतिशत अङ्कले बढाउने मागलाई हटाउने विषयमा बार्गेनिङ गरिरहेको कूटनीतिज्ञहरूले बताएका छन् ।
तर, यो सम्झौता धेरैजसोका लागि स्वीकार्य सम्झौता जस्तो देखिन्छ, जसले ट्रम्पलाई आफ्नो मुख्य माग हासिल गरेको दाबी गर्न अनुमति दिनेछ भने वास्तवमा सङ्घर्षरत युरोपेली सहयोगीहरूका लागि बार कम सेट गर्नेछ ।
संयुक्त राज्य अमेरिकाले रुटको योजनालाई समर्थन गरेको छ । तर, नाटोका लागि अमेरिकी राजदूतले बुधबार वासिङ्टन लक्ष्य पूरा गर्न ‘योजना, बजेट, समयसीमा, वितरण योग्य’ हेर्न चाहन्छ भनी जोड दिए ।
एक सम्बन्धित कदममा नाटो मन्त्रीहरूले ब्रसेल्समा आफ्नो बैठकमा रूसबाट हुने खतरालाई सामना गर्न आवश्यक हतियारहरूका लागि नयाँ क्षमता लक्ष्यहरूमा हस्ताक्षर गर्नेछन् ।
नाटो अधिकारीहरूले औसतमा नयाँ लक्ष्यहरू पूरा गर्न देशहरूलाई जीडीपीको तीन दशमलव पाँच प्रतिशत र तीन दशमलव सात प्रतिशतको बिचमा खर्च लाग्ने अनुमान गरेका छन् ।
पूर्व टिभी प्रस्तुतकर्ता हेग्सेथले फेब्रुअरीमा आफ्नो अन्तिम भ्रमणमा नाटोलाई हल्लाउँदै वासिङ्टनले चीनमाथि ध्यान केन्द्रित गर्न युरोपमा आफ्नो सेना घटाउन सक्छ भनी चेतावनी दिनुभएको थियो ।
त्यसबेलादेखि संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट सेना फिर्ता गर्ने बारेमा कुनै ठोस घोषणा गरिएको छैन, तर नाटोका सहयोगीहरू तनावमा छन् ।
युक्रेनको प्रश्न
नाटो रक्षा खर्च सम्झौताको दिशामा अघि बढ्दै जाँदा अर्को गम्भीर मुद्दाले अब तीन हप्ताको अवधिमा शिखर सम्मेलनलाई ओझेलमा पार्ने खतरा छ ः युक्रेनको बारेमा के गर्ने ?
ह्वाइट हाउसमा ट्रम्पको पुनरागमनले युक्रेनका लागि वासिङ्टनको समर्थन ध्वस्त भयो र रुसको तीन वर्ष लामो युद्धमा पश्चिमको दृष्टिकोणलाई उल्टो पा¥यो ।
हेग्सेथले बुधबार ब्रसेल्समा युक्रेनका समर्थकहरूको बैठक छोडेर किएभसँगको अमेरिकी असंलग्नतालाई जोड दिनुभयो ।
किएभका युरोपेली सहयोगीहरूले अमेरिकी अनिच्छालाई जित्न र समर्थनको सङ्केतका रूपमा युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीलाई हेगमा निमन्त्रणा दिन कडा दबाब दिइरहेका छन् ।
अहिलेसम्म नाटोले युक्रेनलाई सभामा प्रतिनिधित्व गरिने मात्र भनेको छ । तर, जेलेन्स्की सहभागी हुने कुराको पुष्टि गरेको छैन ।